ਇਲਾਹੀ ਆਦਰਸ਼ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ

ਆਪਣੇ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਹੀ ਜੀਵਨ, ਆਸੇ ਜਾਂ ਮਨੋਰਥ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਸੱਭਿਅ-ਸਮਾਜਕ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਆਸ਼ਾ, ਸ੍ਵੈ-ਰੱਖਿਆ, ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਬੌਧਿਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਰਵਿਰਤੀ ਮੂਲਕ ਸੀ। ਸੱਭਿਅ-ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸ੍ਵੈ-ਰੱਖਿਆ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਈ ਆਸ਼ੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਸੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਕਲ ਦੀ ਉਪਜ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜਾਂ ਦੇ ਬਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੰਚਾਲਕਾਂ ਨੇ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਕ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਉਪਜਾਇਆ ਹੈ। ਸਮਾਜਕ ਲੋੜ ਵਿੱਚੋਂ ਉਪਜੇ ਹੋਏ ਇਹ ਆਸ਼ੇ ਮਨੁੱਖੀ ਬੌਧਿਕਤਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਪਾ ਕੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਦਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਆਖੇ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੋਣ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵਿੱਚ, ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਉਪਜੇ ਜਾਂ ਉਪਜਾਏ ਹੋਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੌਧਿਕ ਅਤੇ ਬਨਾਵਟੀ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮੋਹ ਵੀ ਅਪਾਰ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਨਾਲ ਮੋਹ ਦਾ ਰਿਬੜਾ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆਦਰਸ਼, ਬੌਧਿਕਤਾ ਦੀ ਉਪਜ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ, ਬੌਧਿਕ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਆਦਰਸ਼ ਵੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕਤਾ ਦੀ ਦੇਣ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ-ਕ੍ਰਿਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਨਾਵਟੀ ਕਹਿ ਕੇ ਮੈਂ, ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀ ਲੋਕ ਕੁਝ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਨਾ ਮੰਨ ਕੇ ਕਿਸੇ ਪਾਰਲੌਕਿਕ ਹੋਂਦ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਪਜਾਏ ਜਾਂ ਦੱਸ ਗਏ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੱਥੋਂ ਆਏ ਜਾਂ ਧੁਰੋਂ ਆਏ ਜਾਂ ਇਲਾਹੀ ਆਦਰਸ਼ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੀ ਉਹ ਪਾਰਲੋਕਿਕ ਹੋਂਦ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਹੈ; ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ। ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਆਏ ਆਦਰਸ਼ ਵੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਉਚੇਰੇ ਅਤੇ ਵਡੇਰੇ ਆਪੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸਾਕਾਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਲਈ ਉਪਜਿਆ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਮਾਤ੍ਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹਰ ਸਮਾਜ ਆਪਣੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਦਰਸ਼-ਆਸਕਤੀ (ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਮੋਹ, ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖੱਚਤ ਹੋਣ ਦੀ ਰੁਚੀ) ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਹਰਲਾ ਖ਼ਤਰਾ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਹੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚਲੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ (Social Cohesion) ਦੀ ਮੂਲ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣਿਆ ਆਇਆ ਹੈ। ਬਾਹਰਲੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਛੇੜਖ਼ਾਨੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਜਿੰਨੀ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਆਦਰਸ਼ ਉਪਜਾਏ ਅਤੇ ਪਰਚਾਰੇ ਜਾਣ ਜਿੰਨਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ