ਵਿਕਸਾਉਣਾ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੀ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਜਾਂ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਦੀ ਹਾਮੀ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭਰੀ, ਤਾਂ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਖ਼ੁਸ਼-ਖ਼ਿਆਲੀ ਨੂੰ ਤਿਆਗਣੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਇਸ ਅਤਾਰਕਿਕ ਹਠ ਪਿੱਛੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਉਸ ਅਪਾਰ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਦਾ ਹੱਥ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਹਰ ਬਰਬਾਦੀ ਅਤੇ ਬੇ-ਹੁਰਮਤੀ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਹਿਮ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਾਂ ਭੁਲੇਖੇ ਦੇ ਸਹਾਰੇ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਉਂਤ, ਵਿਕਾਸ ਜਾਂ ਨੀਚਤਾ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਦੀਵਤਾ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਉੱਤੇ ਬਹੁ-ਨਸਲੀ ਸਮਾਜਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ; ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਉੱਨਤ ਸਨਅਤੀ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਵੀ ਜਨ-ਸਾਧਾਰਣ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ, ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕਤਾ ਨੂੰ ਧਰਮ-ਅਧਰਮ ਦੀ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਆਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਜੰਗ ਕਿਸੇ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤ੍ਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਘਰਾਂ, ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ, ਦਫ਼ਤਰਾਂ, ਹੋਟਲਾਂ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ, ਪਾਰਕਾਂ, ਮੇਲਿਆਂ, ਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਪੂਜਾ-ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਲੜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਅਜੇਹੀ ਨੀਚਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੈਤਾ ਨਹੀਂ ਜੋ ਇਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਨਾ ਜਾਂਦੀ ਹੋਵੇ। ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਬੇ-ਓੜਕੇ ਸੁਖ ਅਤੇ ਅਣਕਿਆਸੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ; ਪਰੰਤੂ ਅਣਜਾਣੇ ਅਲੋਕਿਕ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਮਨੁੱਖ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਪੀੜ, ਭੈ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਣ ਦੀ ਭੁੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਆਦਰਸ਼ਾਸਕਤਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਅਯੋਗ ਵਸੀਲੇ ਨਾ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇਣੀ ਸੌਖੀ ਨਹੀਂ। ਸਾਧਨਾਂ ਜਾਂ ਵਸੀਲਿਆਂ ਦੇ ਯੋਗਾਯੋਗ ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਕ ਵਿੱਚ ਪੈਣ ਦਾ ਭਾਵ ਹੋ ਵਸੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮੰਨਣਾ। ਉਸ ਲਈ ਇਹ ਗੱਲ ਤਾਂਗੋ ਨੂੰ ਘੋੜਾ ਖਿੱਚਣ ਨਈ ਆਖਣ ਵਰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ।

ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੱਭਿਅ, ਸਾਊ ਅਤੇ ਸੁਹਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਹੈ। ਸੁੰਦਰ ਸੁਪਨਿਆਂ ਤੋਂ ਸੱਖਣਾ ਜੀਵਨ ਦਿਸ਼ਾਹੀਣ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਿਸ਼ਾਹੀਣ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਰਗਲਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੌਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੁਹਣੇ ਸੰਸਾਰਕ ਸੁਪਨੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਲੌਕਿਕ-ਆਦਰਸ਼-ਰੋਗ ਦਾ ਦਾਰੂ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੱਕ ਈਸਾਈਅਤ ਨੂੰ ਰੋਮਨ ਰਾਜ ਦੀ ਮਿੱਤਤਾ, ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਉਦੇ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਰੋਮਨ ਐਂਪਾਇਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਇਲਾਹੀ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਟੱਕਰ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਤਨਮੁਖੀ ਈਸਾਈਅਤ ਨੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅੰਤਰਾਂ ਅਤੇ ਕਰਮਕਾਂਡੀ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਨ ਪਰਮ-ਅਦਾਲਤਾਂ (The Inquisitions) ਲਾ ਕੇ ਧਰਮ-ਧਰੋਹੀਆਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਜਿਊਂਦੇ ਜਲਾਇਆ। ਸੰਨ 400 ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1500 ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਈਸਾਈਅਤ (ਅਤੇ ਯੌਰਪ) ਵਿੱਚ ਅਲੌਕਿਕ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਕ ਜਾਂ ਪਾਗਲਪਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ। ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਮੋਹ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਪਰੰਤੂ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਾਂ ਕੋਲ ਆਦਰਸ਼-ਆਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਉਪਜੇ ਹੋਏ ਕੋਝ ਅਤੇ ਕਲੇਸ਼ ਦਾ ਸਯਤਨ ਸਾਂਭਿਆ ਹੋਇਆ