ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ 'ਸੋਚ ਦਾ ਸਫ਼ਰ'

ਕੁਝ ਮੁੱਢਲੇ ਸ਼ਬਦ

ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਅਜੋਹਾ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਲੇਖਕ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਕ ਦਰਜਨ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਦਸ, ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇ, ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ। ਤ੍ਰੈ-ਮਾਸਿਕ ਰੂਪਾਂਤਰ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਉਹ ਬਾਕਾਇਦਗੀ ਨਾਲ ਪਾਠਕਾਂ ਤਕ ਪੁੱਜਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਿੰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਛਪ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਲੋਚਕਾਂ/ਪਾਠਕਾ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੌਲਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਸੋਚ ਦਾ ਸਫਰ (ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ) ਵੀ ਲੜੀਵਾਰ ਰੂਪਾਂਤਰ ਵਿਚ ਛਪ ਚੁਕੀ ਹੈ।

ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੁਝ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿਚ ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹਨ। ਅਜੇਹੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਦੋ ਟੁੱਕ ਉੱਤਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਧਾਰਨ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਲਿਖਦਾ। ਨਿਰਸੰਦੇਹ! ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਮੁਤਾਲਿਆ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੇਖਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਾਸ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਵਾਂਗ ਗਿਆਨ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਘੱਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਗਿਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੇਖਕ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਵਿਚਾਰਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਸੁਝਾਓ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਦੀਰਘ ਮੁਤਾਲਿਆ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਹਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਰੋਗਣ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ’ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਦੀ ਕੋਈ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਇੱਕ ਦਾਨਿਸ਼ਵਰ/ਵਿਦਵਾਨ ਲੇਖਕ ਹੈ।

ਸੋਚ ਦਾ ਸਫਰ (ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ) ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨਵੀਨ ਗਦ-ਰਚਨਾ ਹੈ। ਪਰ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਰਤਕ ਦੀ ਕਿਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਏ? ਇਹ ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਜ਼ਾਹਰਾ ਤੋਰ 'ਤੇ ਇਹ ਰਚਨਾ ਪੁਸ਼ਪੇਂਦ੍ਰ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਯੂ.ਕੇ. ਰਹਿੰਦੀ ਸਹੇਲੀ ਸਨੇਹਾ ਵਿਚਕਾਰ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਪਰ, ਮਹਿਜ਼ ਸਾਧਾਰਨ ਚਿੱਠੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਜੁ ਹਰ ਪੱਤ੍ਰ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਗ ਪੱਗ ਅੱਧੀ ਦਰਜਨ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੱੜ੍ਹਾਂ/ਚਿੱਠੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਚਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਭਾਵੇਂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਪੁਸ਼ਪੇਂਦ੍ਰ ਤੇ ਸੁਮੀਤ ਦੇ ਪਰਸਪਰ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵੀ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸੋਚ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਨਾਵਲ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ: ਪਰ, ਇਸ ਨੂੰ ਢਿੱਲੀਆਂ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲਾ ਨਾਵਲ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਏਗਾ। ਚਰਚਾ ਅਧੀਨ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ।