ਕਰ ਛੱਡਣਾ, ਹੋਲਟਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਾਂਗ ਵਰਤਣਾ ਅਤੇ ਮਾਰਨਾ, ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਰ-ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੰਜੋਗ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਦੇਣੀ ਇਤਿਆਦਿਕ ਅਸਭਿਅ ਅਤੇ ਨਿਰਲੱਜਤਾ ਵਾਲੇ ਨੇਮਾਂ ਭਰੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਵਿੱਚ ਜੇ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਤਨ ਭਾਰਤੀ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਗੋਰਵ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਬੁਰਾਈ ਹੈ ?"

"ਕੇਵਲ ਇਹ ਕਿ ਕੌਮੀ ਵੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਸੋਚ ਕੌਮੀ ਗੌਰਵ ਦੀ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹ ਲੈਣ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਕੰਮੀ ਸੋਚ ਦਾ ਸਹੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ। ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਖੱਤ੍ਰੀ, ਵੈਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੂਦਰ ਦੀਆਂ ਵੱਡਾਂ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਉਵੇਂ ਹੀ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਸਪਾਰਟਾ। ਖੱੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਜੰਗਾਂ-ਯੁੱਧਾਂ ਲਈ ਓਵੇਂ ਹੀ ਰਾਖਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ. ਜਿਵੇਂ ਸਪਾਰਟਾ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਜਾਂ ਪਿਰੀਓਸੀਆਂ ਨੂੰ । ਵੈਸ਼ ਜੇ ਦਾਸ ਨਹੀਂ ਸਨ ਤਾਂ ਦਾਸਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤੇ ਚੰਗੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਪਰ ਬੂਦਰਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਸਪਾਰਟਾ ਦੇ ਓਲਟਾਂ ਨਾਲੋਂ ਨਾ ਉਦੋਂ ਚੰਗੀ ਸੀ, ਨਾ ਅੱਜ ਚੰਗੀ ਹੈ। ਅਛੂਤ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸੂਦਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਸਮਝ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹੋਲਟਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਮੈਂ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰ-ਪੁਰਬ ਨਾਲ ਸੰਜੋਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ 'ਨਿਯੋਗ' ਕਹਿ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਵਾਨਗੀ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਨੇ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਸੰਤਾਨ ਉਤਪਤ ਕਰਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਿਣ ਚੁਕਾਉਣਾ, ਕਹਿ ਕੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਦੀ ਭੱਠੀ ਲਈ ਬਾਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਹੀ ਮਨੋਰਥ ਹੋਵੇ। ਇਸਤੀ-ਮਨ ਵਿੱਚ ਦਇਆ, ਕਰੁਣਾ ਅਤੇ ਮਮਤਾ ਆਦਿਕ ਕੋਮਲ ਭਾਵਾਂ ਦਾ ਦਮਨ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਘਿਰਣਾ ਅਤੇ ਕਠੋਰਤਾ ਆਦਿਕ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵੀ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਜੰਗ ਵਿੱਚੋਂ ਪਿੱਠ ਵਿਖਾ ਕੇ ਆਏ ਭਰਾਵਾਂ, ਪੁੱਤਾਂ ਅਤੇ ਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਹਨੇ ਦੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਚੂੜੀਆਂ ਪਹਿਨਣ ਨੂੰ ਆਖਦੀਆਂ ਇਸਤ੍ਰੀਆਂ ਹਰ ਸਭਿਅ ਸਮਾਜ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਗੌਰਵ ਭਰਪੂਰ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਕੌਮੀ ਗੌਰਵ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੋਚ ਲਈ ਨਾ ਪਲੇਟੇ ਖਿਮਾ ਯੋਗ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਅਭੁੱਲ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤਿ, ਇਸ ਲਈ ਪੱਖਪਾਤੀ ਕਿਉਂ ਹੋਈਏ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਾਂ, ਜਦ ਕਿ ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਪ੍ਰਤਿ ਸਾਡਾ ਵਤੀਰਾ ਈਰਖਾ ਅਤੇ ਘਿਰਣਾ ਦੀ ਉਪਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਏਹੋ ਸਲਾਹ ਦੇਵਾਂਗੀ ਕਿ ਸੋਚ ਨੂੰ ਦੇਸ਼-ਕਾਲ ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਮੰਨਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਕੌਮੀ ਗੌਰਵ ਦਾ ਆਧਾਰ ਨਾ ਬਣਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਵਿਰਸਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ। ਕੌਮੀ ਗੌਰਵ ਦੇ ਸਿੱਕਿਆ ਵਿੱਚ ਮੁੱਲ ਤਾਰੇ ਬਿਨਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਗੌਰਵ ਦਾ ਹੀਰਾ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ।"

ਪਾਪਾ ਨੇ ਤਾਲੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕੀਤੀ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਤਾਲੀਆਂ ਦੀ ਗੂੰਜ ਪਾ ਦਿੱਤੀ। ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਤੁਰੇ ਫਿਰਦੇ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਵੇਖ ਕੇ ਮੁਸਕਰਾ ਦੇ ਅਗੋਰੇ ਤੁਰਦੇ ਗਏ। ਅਸਾਂ ਦੋਵੇਂ ਗਲੀਚੇ ਲਾਗੂ-ਲਾਗ ਕਰ ਕੇ ਵਿਛਾ ਲਏ। ਪਤੰਗ-ਬਾਜ ਵਾਪਸ ਆ ਚੁੱਕੇ ਸਨ, ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਭੁੱਖੇ। ਪਾਪਾ ਨੇ ਆਖਿਆ, "ਆਓ, ਹੁਣ ਵੇਖੀਏ ਸਾਡੀ ਸੁਨੇਹਾ ਨੇ ਬਹੁ-ਭੋਜ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੁਝ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸ ਕਮਾਲ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਇਆ ਹੈ।" ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਗਿਆ, ਤਿਵੇਂ ਤਿਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਗਿਆ ਕਿ ਤੇਰੇ ਜੀਜਾ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੈਕਿੰਗ ਦੇ ਕੰਮੇਂ ਹਟਾ ਕੇ ਇਹ ਕੌਮ ਆਪ ਕਿਉਂ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਸਾਮਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਸਕਣ