ਪ੍ਰਸੰਗ ਨੂੰ ਵੀ ਅਹਿਮ ਕਿਹਾ। ਉਹ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਘੜਨ ਵਿਚ ਰੁੱਝਾ ਰਿਹਾ। ਸੁਕਰਾਤ ਵੱਲੋਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਨਵੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹੀ ਪਲੈਟੋ ਨੇ ਪ੍ਰਤੱਖਣ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸਿਧਾਂਤ ਘੜਿਆ। ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਅਨੁਸਾਰ ਪਲੈਟੋ ਹਰ ਭੌਤਿਕ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਅਧੂਰਾ ਸੱਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਧਾ ਸੱਚ ਉਸਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖਣ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿਚ ਮਨ, ਸਰੀਰ ਤੇ ਆਤਮਾ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਯੂਨਾਨੀ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਮੂਲ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਨ ਦੀ ਥਾਂ ਸੁਕਰਾਤ ਨੇ ਸਵੈ ਦੇ ਮੂਲ ਭਾਵ ਆਤਮਾ ਦੇ ਅਸਲ ਸਰੂਪ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਟਿਕਾਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਭਾਰੂ ਚੇਤਨਾ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਪਈ ਹੈ ਕਿ 'ਕਿਵੇਂ ਜੀਵਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?' ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਥਾਈਫਰੋ, ਲੈਚੀਜ਼ ਅਤੇ ਚਾਰਮੀਡੀਜ਼ ਨਾਂ ਦੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਵੈ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵੀ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਤੱਖਣ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਨ, ਸਰੀਰ ਤੇ ਆਤਮਾ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਉੱਤਰਵਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਤੁਰਿਆ। ਸੁਕਰਾਤ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਆਤਮਾ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਧੁਨੀ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਕੇਂਦਰ-ਬਿੰਦੂ ਰਹੀ ਹੈ।' ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਆਤਮਾ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਭਾਰੂ ਸੀ। ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਦੈਵੀ ਤੱਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਜਿਸਮ ਦੀ ਕਾਲ-ਕੋਠੜੀ ਵਿਚ ਕੈਦ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਆਤਮਾ ਦਾ ਪਿੰਜਰਾ ਹੈ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਉਦੇਸ਼ ਇਸ ਕੈਦ ਵਿੱਚੋਂ ਬੰਦ-ਖਲਾਸ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਸੁਕਰਾਤ ਵੀ ਭਾਵੇਂ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪਤਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਸ ਪੱਖ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਦਾ ਪਿੰਜਰਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਆਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲ ਨਿਰਧਾਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਤੱਤ ਕਿਹਾ। ਮਨ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਆਤਮਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਕੋਈ ਬਿੰਦੂ ਕਿਹਾ ਜੋ ਸਰੀਰ ਉੱਪਰ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਚਿੰਤਨ ਵਿਚ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਜੋ ਵੀ ਵਿਧਾਨ ਹੈ ਉਹ ਆਤਮਾ ਦੇ ਸਹੀ-ਗਲਤ ਦੇ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਉਸ ਲਈ ਬੁਰਾਈ ਵੱਲ ਰੋਰਨ ਵਾਲਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹਰਗਿਜ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਰੀਰ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਫੇਡੋ' ਨਾਂ ਦੇ ਸੰਵਾਦ ਵਿਚ ਸੁਕਰਾਤ ਆਪਣੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨਾਲ ਮੌਤ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਵਾਦ ਉਸਦੀ