

ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਲੈ ਕੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁੱਟੋ ਜਦੋਂ ਸੁਕਰਾਤ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਮਿੱਠੀ ਨੀਂਦ ਸੋਂ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੀਟੋ ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਵੀ ਏਨੀ ਡਰ-ਮੁਕਤ ਨੀਂਦ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੁਕਰਾਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਕ ਸੁਪਨੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਫ਼ੇਦ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲੀ ਇਕ ਔਰਤ ਉਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਤੋਂ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਉਹ ਸੁੰਦਰ ਸਵਰਗ ਦੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਚੱਲੇਗਾ। ਉਹ ਸੁਕਰਾਤ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਤੇ ਫਿਰ ਸਿਸਲੀ ਦੇ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੁਕਰਾਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, "ਤੇਰੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਬਚ ਜਾਵੇਗੀ ਪਰ ਜਿਸ ਆਦਰਸ਼ ਲਈ ਇਹ ਸਭ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੇਰੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਉਹ ਸਿਧਾਂਤ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਣ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ।" ਕੀਟੋ ਸੁਕਰਾਤ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਸਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਚਿੰਤਤ ਹਨ ਤੇ ਧਨ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸੁਕਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਵਾਸਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੁਕਰਾਤ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਜਦੋਂ ਮੌਤ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿਸਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜਾਣੀ-ਪਛਾਣੀ ਤਰਕ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ ਪਰ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਤਰਕਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਇਹੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਣ ਲਈ ਹੀ ਨਾ ਦੌੜਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਦਿਨ ਬਾਰੇ ਪਲੈਟੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਵਾਦ 'ਵਡੋ' ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਸੀ ਉਸ ਦਿਨ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਤੇ ਅਨੁਯਾਈ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਕਾਲ ਕੋਠੜੀ ਦਾ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਇਸ ਭੀੜ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਅੰਦਰ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਸਿਪਾਹੀ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਹੱਥਕੜੀ ਤੇ ਬੇੜੀਆਂ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਹ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਕੁਝ ਪਿਆਰਿਆਂ, ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ, ਬੱਚਿਆਂ, ਛੂਟੇ ਤੇ ਫੇਡ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਭੇਜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਫੇਡੋ ਤੇ ਹੋਰ ਸਾਥੀ ਕੁੱਟੋ, ਅਪੋਲੋਡੋਸਰ, ਫ੍ਰੀਟੇਬੂਲਸ ਤੇ ਹੋਰ ਨੇੜਲੇ ਦੋਸਤ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਪੁੱਜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸੁਕਰਾਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਜ਼ੇਨਥਿੱਪੀ ਵਿਰਲਾਪ ਕਰਨ ਲਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਬਾਹਰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਲੇਟੋ ਜਿਸਨੇ ਸਾਰਾ ਮੁਕੱਦਮਾ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਸੀ, ਸਿਹਤ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਪਲੈਟੋ ਨੇ ਫੇਡੋ ਕੋਲੋਂ