ਵਿਚ ਨਵ-ਅਫ਼ਲਾਤੂਨੀ ਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਰਹੱਸਵਾਦ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਅਹਿਮ ਥਾਂ ਹੈ। ਸੂਫ਼ੀ ਵੀ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਵਿੱਛੜੀ ਇਕਾਈ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਏਕੀਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰਨ ਦੇ ਉਪਾਸ਼ਕ ਹਨ।

ਪਲੈਟੋ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਰਸਤੂ ਨੇ ਵੀ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਬੌਧਿਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਤੋਰਿਆ। ਉਸਨੇ Politics ਤੇ Poetics ਵਿਚ ਪਲੈਟ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਸੰਵਾਦ ਲਿਖੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਬਹਿਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੁਕਰਾਤ ਭਾਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪੂਰਾ ਸੰਵਾਦ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪਲੈਟੋ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪੈਦਾਵਾਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਦੇ ਸਵਾਲ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿਚ ਇਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨੇਮ ਵਾਂਗ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਅਰਸਤੂ, ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਉਸ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਵਿਹਾਰਕ ਪ੍ਰਸੰਗਕਤਾ ਹੈ ਜੋ ਪਲੈਟੋ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਤਕ ਪਹੁੰਚੀ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਸਿਕੰਦਰ ਰਾਹੀਂ ਇਕ ਰਾਜ ਦੇ ਗਠਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪਲੇਟੇ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਮੌਤ 399 ਈ. ਪੂ. ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਟਲੀ ਦੇ ਸਿਸਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੇਗਾਰਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਯੂਕਲਾਈਡੇਸ ਦਾ ਸਾਥ ਵੀ ਕੀਤਾ ਤੇ 388 ਈ. ਪੂ. ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਉਹ ਏਥਨਜ਼ ਪਰਤਿਆ। ਉਸਨੇ ਅਕਾਦਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 387 ਈ. ਪੂ. ਵਿਚ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਬਾਰਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਤੇ ਅਰਸਤੂ ਦੀ ਉਮਰ ਵੀ ਚਾਲੀ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਉਹ ਤਦ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਕਈ ਸੰਵਾਦ ਲਿਖ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਰਿਪਬਲਿਕ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਉਸਨੇ ਅਕਾਦਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਿਖਿਆ। ਯੂਰਪ ਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਅਕਾਦਮੀ ਵਿਚ ਸਿਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਸਨੇ ਅਕਾਦਮੀ ਵਿਚ ਜੋ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਧਰਮ, ਇਤਿਹਾਸ, ਰਾਜਨੀਤੀ, ਦਰਸ਼ਨ, ਜੋਤਿਸ਼, ਰਾਜ-ਤੰਤਰ ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਗਿਆਨਾਂ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਸੰਬੰਧੀ ਵੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਗਿਆਨ-ਮੀਮਾਂਸਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਉੱਪਰ ਉਸਦੇ ਸੰਵਾਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਛਾਪ ਅਮਿੱਟ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪਰਿ-ਕਲਪਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ ਸਿੱਟੇ ਕੱਢਣ ਦੀ ਜਾਚ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਕਾਈ। ਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖਣ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਕਰਨ ਤੱਕ ਪਲੈਟੋ ਸੁਕਰਾਤ ਦਾ ਅਨੁਯਾਈ ਰਿਹਾ,