ਉਸਨੇ ਸਿਆਣਪ ਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ੁੱਭ ਤੇ ਸੱਤਾ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਦਿੱਤੀ।

ਯੂਕਲਿਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ ਨੂੰ ਗੈਰਅਨੁਸ਼ਾਸਨੀ ਅਤਰਕਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸੰਪ੍ਰਦਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਾਗਿਰਦਾਂ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਨ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਤੇ ਉਸਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਚ ਕਈ ਨਿੱਕੇ-ਮੋਟੇ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ। ਫੇਡੋ ਨੇ ਏਲਿਸ ਵਿਚ, ਥਿਬਿਜ਼ ਨੇ ਸਿਬੇਸ ਵਿਚ ਅਤੇ ਐਸਿਚਨੀਜ਼ ਨੇ ਸਫੇਟਸ ਵਿਚ ਸੁਕਰਾਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ ਬਣਾਏ। ਐਸਿਚਨੀਜ਼ ਦੇ ਤਾਂ ਕੁਝ ਸੰਵਾਦ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਦੱਸੀਏ ਹਨ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੁਕਰਾਤ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਤੇ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰ ਮਿ

ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਪਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਚੜਾਈ ਦਾ ਦੌਰ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰੋਮਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਦੂਸਰੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਬੂਲਿਆ। ਸੁਕਰਾਤ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਵਿਚ ਮਤਭੇਦ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਯੂਨਾਨੀ ਨੀਤੀ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੱਛਮੀ ਨੀਤੀ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਉਸਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੁਕਰਾਤ ਦਾ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮੱਧਕਾਲੀ ਦਰਸ਼ਨ ਅਭਿਆਸ 'ਤੇ ਵੀ ਹਾਵੀ ਰਿਹਾ। ਦੂਸਰੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿਚ ਈਸਾਈਅਤ ਵਿਚ ਸੁਕਰਾਤ ਦਾ ਚਰਚਾ ਹੋਣਾ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਮੱਤ ਦੀ ਸੰਸਥਾਗਤ ਪਹੁੰਚ ਚਰਚ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤੇ ਚਰਚ ਵਿਚ ਗੁਨਾਹ-ਬਖਸ਼ੀ ਲਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਤੱਕ ਗੱਲ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਸੀ। ਧਰਮ ਦਾ ਸੰਸਥਾਈ ਪ੍ਰਵਚਨ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਸਤੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੁਆਲੇ ਉੱਸਰੇ ਬਿੰਬ ਨੂੰ ਜਾਂ ਉਸਦੀਆਂ ਨੈਤਿਕਤਾਵਾਦੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਕੂਲਣ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤਰਕ ਤੋਂ ਤਹਿੰਦੀ ਧਰਮ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਉਸ ਹਸਤੀ ਦੀ ਤਰਕਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਕਤਈ ਚਰਚਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਸੁਕਰਾਤ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਇਆ। ਈਸਾਈਅਤ ਵਿਚ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਖੰਡਨ-ਮੰਡਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਈਸਾਈ ਮੱਤ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੇ ਏਕੀਸ਼ਵਰਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਦੂਸਰੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਗੁਨਾਹ-ਬਖਸ਼ੀ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇ ਦੇ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਜਸਟਿਨ ਨੇ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਕੇ ਈਸਾਈ ਮੱਤ ਵਿਚ ਨਾਸਤਿਕਤਾ ਜਾਂ ਬਹੁਦੇਵਵਾਦ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ।" ਸੁਕਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਈਸਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਇਕ-ਈਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਝ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕਿਹਾ ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸੁਕਰਾਤ ਨੇ ਓਲੰਪੀਅਨ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ