ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਨੈਣ ਨਕਸ਼ ਸੱਚਮੁਚ ਕੁੜੀਆਂ ਵਰਗੇ ਲੱਗੇ। "ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਕੋਈ...?"

"ਇਹ ਨਾ ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ, ਉਂਜ ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ, ਮੇਰਾ, ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਇਸ ਨਾਲ ਕੁਝ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ।"

"ਐਵੇਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਨਾ ਪਾਓ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ।"

"ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਰੂਪ ਕੌਰ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਭੁਚੰਗੀ ਵਾਂਗ ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਜਗ੍ਹਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਹੈ।"

"ਇਹ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ.... ? ਇਹ... ?"

"ਇਹ ਕੋਈ ਆਮ ਲੜਕੀ ਨਹੀਂ।" ਸ਼ਾਹ ਬਖ਼ਸ਼ ਉਸ ਦੇ ਕੰਨ ਕੋਲ ਆਪਣਾ ਮੂੰਹ ਲਿਜਾਂਦਿਆਂ ਬੋਲਿਆ, "ਇਹ ਧੀ ਜਾਂ ਪੋਤਰੀ ਹੈ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ।"

"ਧੀ ਜਾਂ ਪੋਤਰੀ?" ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੁਝ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, "ਅਸਾਂ ਤੇ ਕਦੀ ਸੁਣਿਆ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਘਰ ਕੋਈ ਕੁੜੀ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ?"

"ਫੇਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਹੀ ਸੋਚੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪੁੱਤਰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ? ਧੀਆਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ?"

ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਭੇਸ 'ਚ ਖੜੀ ਕੁੜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਅਤੇ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਉਸ ਵੱਲ ਘੜੀ ਮੁੜੀ ਤੱਕਣ ਤੋਂ ਸਮਝ ਗਈ ਕਿ ਉਹ ਉਸੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਬੜਾ ਅਜੀਬ ਜਿਹਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਉਹ ਥੱਲੇ ਵੱਲ ਤੱਕਦਿਆਂ ਪੈਰ ਦੀ ਜੁੱਤੀ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਰਗੜਨ ਲੱਗੀ।

"ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਬੰਦਾ ਕੀ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।" ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਬੋਲਿਆ।

"ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਤੇ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਜੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਜੰਮਦਿਆਂ ਹੀ ਮਾਰ ਦਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।"

"ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਹਾਂ, ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਿੱਖ" ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਖਿਆ, "ਸਾਡੀਆਂ ਮਿਸਲਾਂ ਦੇ ਇਕ ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਵਾਂਗ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਜੰਮਦਿਆਂ ਮਾਰਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 'ਕੁੜੀਮਾਰ' ਕਹਿ ਕੇ ਬੇਦਖ਼ਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।"

"ਉਹ ਵੇਲੇ ਹੋਰ ਸਨ ਜਦ ਖ਼ਾਲਸਾ ਖ਼ਾਲਸ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਕਲਾਂ 'ਚ ਸੀ । ਹੁਣ ਜੋ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਵੇਖ ਹੀ ਰਹੇ ਹੋ।"

ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਠੰਡਾ ਜਿਹਾ ਸਾਹ ਭਰਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਸਿਰ ਹਿਲਾਉਂਦਿਆਂ ਬੋਲਿਆ, "ਇਹ ਤੇ ਦਰੁਸਤ ਏ, ਪਰ ਇਹ... ਇਹ ?"

"ਜਿਸ ਨੇ ਬਚਣਾ ਹੁੰਦਾ ਏ, ਉਸ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਚਾ ਹੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ?" ਸ਼ਾਹ ਬਖ਼ਸ਼ ਨੇ ਆਖਿਆ।

"ਸਾਫ-ਸਾਫ ਦੱਸੋ।"