ਲਿਆ ਜਾਵੇ : ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ, ਡਰਾ ਧਮਕਾ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ 'ਚ ਕਰ ਕੇ। ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਜਰੂਰੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰੇ ਦੇ ਛਤਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੂਲ ਰਾਜ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਏ।“

ਲਾਰੈਂਸ ਸਮਝਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਇਹ ਕੁਝ ਫਰੰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਫਾਦਾਰੀ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪ ਐਨੇ ਮੂਰਖ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਫੇਰ ਵੀ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਲਈ ਬੋਲਿਆ:

“ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੋ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਰਵਾਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਸੁਣਨ 'ਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਕ ਪੋਤਰੀ ਵੀ ਫਰਾਰ ਹੋਣ 'ਚ ਕਾਮ੍ਯਾਬ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਕ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਆਦਮੀ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਵੀ।“

ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਜਾਨ ਲਾਰੈਂਸ ਨੇ ਮਸਾਂ ਇਕ ਗਲਾਸ ਖਾਲੀ ਕੀਤਾ ਜਦ ਕਿ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਅੱਧੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਤਲ ਚੜ੍ਹਾਅ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੋਸ਼-ਹਵਾਸ ਗਵਾ ਬੈਠਦਾ, ਜਾਨ ਲਾਰੈਂਸ ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੁੰਦਿਆਂ ਬੋਲਿਆ:

"ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਉਂ ਬੁਲਾਇਆ ਹੈ?”

ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਭਰੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਵਲ ਤੱਕਣ ਲੱਗਾ।

“ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਵਫਾਦਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਭਰੋਸਾ ਹੈ। ਮੁਲਤਾਨ ਦੀ ਸੂਬੇਦਾਰੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਭਾਰੀ ਫੌਜ ਲੈ ਕੇ ਮੁਲਤਾਨ ਵੱਲ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਜਾਓ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਲਾਹੌਰ ਦਰਬਾਰ ਵਲੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਫਰਮਾਨ ਤਿਆਰ ਹੈ।“ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਜਾਨ ਲਾਰੈਂਸ ਨੇ ਉਹ ਫਰਮਾਨ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹੱਥ ਫੜਾ ਦਿੱਤਾ।

***

5

'ਮੈਂ ਤੇ ਸੋਚਦਾ ਸਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਰੂਪ ਕੌਰ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸਪੁਰਦ ਕਰਕੇ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਜਾਓਗੇ।“ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਘੋੜੇ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖ਼ਸ਼ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੁੰਦਿਆਂ ਬੋਲਿਆ।

"ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰਾ ਸਾਥ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਵਾਂਗਾ।" ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਬਖਸ਼ ਨੇ ਹੱਸਦਿਆਂ ਆਖਿਆ।

"ਇਹ ਕੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋ ਸ਼ਾਹ ਸਾਹਿਬ। ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਦਾਨਸ਼ਮੰਦ ਅਤੇ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਸਿਪਾਰੀ ਦੇ ਸਾਥ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮੇਰਾ ਹੌਸਲਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ, ਬਲਕਿ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖਾਂਗਾ ਵੀ।"

'ਉਂਝ ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਂ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।" ਸ਼ਾਹ ਬਖ਼ਸ਼ ਨੇ ਅੱਗਿਓਂ ਆਖਿਆ, "ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਮੈਂ ਉਥੋਂ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇਦਾਰ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸੁਣਿਆ ਹੈ। ਜੇ ਫਰੰਗੀਆਂ ਨੇ