ਤੰਬੂ ਦੇ ਬੂਹੇ ਕੋਲ ਖੜਾ ਦਿਸਿਆ। ਪੁੱਛਣ 'ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਜਣਿਆਂ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਲਾਸ਼ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਅੱਠ-ਦਸ ਕੋਹ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਵੇਖੇ ਗਏ ਹਨ।
ਆਪਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਸੂਸਾਂ ਤੋਂ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਸਤੇ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਐਂਡਰਸਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ 'ਐਗਨਿਊ' ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕੀਤਾ : ਫੇਰ ਇਕ ਫਰੰਗੀ ਅਫਸਰ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਬਰਾਉਨ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਚਾਲੀ ਘੋੜ-ਸਵਾਰ ਲੈ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ, ਦਲੇਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਿਊਂਦਿਆਂ ਅਤੇ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਿਊਂਦਾ ਜਾਂ ਮੁਰਦਾ ਫੜ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। 'ਬਾਈ ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਚਾਲੀ-ਪੰਜਾਹ ਬਹੁਤ ਹਨ। ਸੌ, ਦੋ ਸੌ ਭੇਜ ਕੇ ਐਂਡਰਸਨ ਆਪਣੀ ਹਉਮੈ ਨੂੰ ਸੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਕੋਲ ਹੀ ਐਂਡਰਸਨ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ 'ਜਾਨ' ਖੜਾ ਸੀ । ਉਹ ਬੋਲਿਆ, "ਜੇ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਮਿਸਟਰ ਬਰਾਉਨ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹਵਾਂਗਾ। ਇਕ ਤੋਂ ਦੋ ਚੰਗੇ। ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ 'ਚ ਆਪਣੇ ਕਰਤੱਬ ਵਿਖਾਉਣ ਲਈ ਬੇਤਾਬ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ।
"ਠੀਕ ਏ, ਜਾਓ। ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਰਿਵਾਲਵਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਨਾ ਭੁੱਲਣਾ। ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਇਲਮ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਕਿੰਨਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਆਦਮੀ ਹੈ। ਮੁਦਕੀ ਜਾਂ ਫਿਰੋਜਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ 'ਚ ਇਸੇ ਨੇ ਜਰਨੈਲ ਰਾਬਰਟ ਸੇਲਜ਼ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢਿਆ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ ਹਿਊਜ਼ ਗਫ ਨੂੰ ਹਰ ਹਾਲਤ 'ਚ ਇਹ ਆਦਮੀ ਜਾਂ ਇਸ ਦਾ ਸਿਰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।"
ਸੁਣ ਕੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਾਨ ਅੰਦਰੋਂ-ਅੰਦਰ ਥੌੜਾ ਜਿਹਾ ਘਬਰਾਇਆ। ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਸੋਚਦਿਆਂ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਸ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਨਾਮ ਦੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ।
***
ਇਕ ਨਦੀ ਦਾ ਪੁਲ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਦਸਤਾ ਦੁਪਹਿਰ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਣ, ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਬੈਠਾ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੋ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਲਈ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਛੱਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਆ ਕੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਤੀਹ ਚਾਲੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਘੋੜ-ਸਵਾਰ ਦਸਤਾ ਇਸ ਪਾਸੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।
"ਨਾਲ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਫ਼ਰੰਗੀ ਅਫ਼ਸਰ ?"
"ਦੋ ਫਰੰਗੀ ਅਫ਼ਸਰ ।"
"ਤੀਹ ਚਾਲੀ ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਦੋ ਫ਼ਰੰਗੀ।" ਜਿਵੇਂ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਫੇਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਖਾ ਪੀ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣ।
"ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਈਏ ?" ਇਕ ਸਿਪਾਹੀ ਕੁਝ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦਿਆਂ ਬੋਲਿਆ। ਉਸ
