ਚੰਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਮੋਏ ਵਾਲੀ
ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਾਲ ਤੇ ਫਿਰਨ ਵਿਚਾਰੀਆਂ ਨੀ ?
'ਅਤੇ ਉਹ ਫਰੰਗੀ । ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਅਤੇ ਨੇਜ਼ੇ ਦੇ ਵਾਰ ਨਾਲ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਮਰੇ ? ਉਹ ਵੀ ਤੇ ਕਿਸੇ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਕਿਸੇ ਗੋਰੀ ਦੇ ਪਤੀ ਹੋਣਗੇ । ਉਹ ਕਿਸ ਖੁਸ਼ੀ 'ਚ ਆ ਗਏ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ? ਦੂਜੇ ਮੁਲਕ 'ਚ ਆ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਿਸੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰਨਾ ਕੀ ਕੇਵਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਹਾਦਰੀ ?
ਪਰ ਹਾਲੇ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਨਦੀ ਦੇ ਪੁਲ ਵਾਲੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਮੁਦਕੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਕੋਲ ਖੜੇ ਦੁਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਖਿਆ:
"ਲੈ ਬਈ ਦੁਰਜਨ ਸਿਆਂ, ਮੁਦਕੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲੜਾਈ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾ ।"
"ਖਾਲਸਾ ਸਦਾ ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ । ਇਹ ਤਾਂ ਉਸ ਲੜਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ।" ਉਸ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਕੱਢ ਕੇ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ।
"ਨਹੀਂ, ਹਾਲੇ ਨਹੀਂ। ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣੋ।"
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਆਪਣੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਨੇਜ਼ੇ ਅਤੇ ਰਿਵਾਲਵਰਾਂ ਫੜ ਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਟਿੱਬਿਆਂ ਓਹਲੇ ਲੁਕ ਗਏ। ਦੁਰਜਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਪੁਲ ਤੋਂ ਪਾਰ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਚਾਰੇ ਭੁੰਜੇ ਕੱਪੜਾ ਵਿਛਾ ਕੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੈਠ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਦਾ ਨਾਟਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਕੋਈ ਖ਼ਬਰ ਸਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਫਰੰਗੀ ਘੋੜ-ਸਵਾਰਾਂ ਦਾ ਦਸਤਾ ਜਦ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਵਿੱਥ 'ਤੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਘਬਰਾ ਕੇ ਉਠ ਖੜੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਘੋੜਿਆਂ 'ਤੇ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਘੋੜੇ ਦੁੜਾਉਂਦਿਆਂ ਪੁਲ ਪਾਰ ਕਰ ਗਏ। 'ਬਰਾਉਨ ਅਤੇ 'ਜਾਨ' ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਮਿਆਨਾਂ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਈਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਵੇਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘੋੜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੁੜਾ ਦਿੱਤੇ।
ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਅਨੁਸਾਰ ਫਰੰਗੀ ਟੁਕੜੀ ਦੇ ਸਵਾਰਾਂ ਦੇ ਪੁਲ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਪੁਲ ਟੁੱਟ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਜਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਠ ਦਸ ਘੋੜ-ਸਵਾਰ ਪੁਲ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਤਾਂ ਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਮਝ ਲਿਆ ਕਿ ਪੁਲ ਟੁੱਟਣ ਵਾਲੀ ਯੋਜਨਾ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ 'ਚ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਬਰਾਉਨ ਅਤੇ ਐਗਨਿਊ ਦਾ ਭਰਾ ਜਾਨ ਵੀ ਸੀ । ਪਰ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਪਿੱਛੇ ਆ ਰਹੇ ਘੋੜ-ਸਵਾਰਾਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨਾਲ ਪੁਲ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅੱਠ ਦਸ ਘੋੜ-ਸਵਾਰ ਨਦੀ 'ਚ ਧੜੱਮ ਕਰਕੇ ਜਾ ਡਿੱਗੇ। ਇਹ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੀ, ਯੋਜਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਟਿੱਬਿਆ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕੇ ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀਆ ਨੇ ਨਦੀ 'ਚ ਡਿੱਗੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਰਹਿ ਗਏ ਫਰੰਗੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਉੱਤੇ ਫਾਇਰ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਨਾਲ ਹੀ ਦੁਰਜਨ ਸਿੰਘ