ਜ਼ਫਰਨਾਮਹ

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ

ਉਲਥਾ ਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ

 

ਸ਼ਵਦ ਸੁਖ਼ਨਵਰ

ਸਾਲ 2017 ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦਾ 350ਵਾਂ ਵਰ੍ਹਾ ਹੈ। ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ, ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਇਸ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੇਂ ਜੋਸ਼ ਤੇ ਉਮਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਏ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਅਕੀਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਾਸਾਨੀ ਯਾਦ 'ਚ ਮੜ੍ਹੇ ਮਨੁੱਖ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਰੂਹਾਨੀ ਤਰੰਗਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਰੰਗਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਲਾਂ ਕੋਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਲਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਨ 'ਤੇ ਹੰਢਾਇਆ। 'ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ' ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਲਾਂ ਦੀ ਦਾਸਤਾਂ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲਰਜ਼ਿਸ਼ 'ਚ ਉਸ ਗੁਜ਼ਾਰਦਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਕਿਸੇ ਯੋਧੇ ਦੀ ਕਮਾਨ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਤੀਰ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ-ਮਹਸੂਸਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸੁਖ਼ਨ ਹੈ "ਬਬੀਂ ਗਰਦਿਸ਼ ਬੇਵਫ਼ਾਏ ਜ਼ਮਾਂ। ਕਿ ਬਰ ਹਰ ਬਗੁਜ਼ਰਦ ਮਕੀਨੋ ਮਕਾਂ।" ਭਾਵ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਬੇਵਫ਼ਾਈ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵੱਲ ਵੇਖੋ। ਜਿਥੇ ਵੀ ਇਹ ਚਲਦਾ ਹੈ ਉਥੇ ਬਚਦਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਪੀੜ੍ਹ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ਇਤਿਹਾਸਕ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਥੇ ਦਰਦ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਦਰਦ ਹੈ ਜੋ ਤਿੱਖੇ ਰੂਪ 'ਚ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ 'ਤੇ ਪੱਛ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ 'ਚ ਗਿਲੇ ਵਰਗੀਆਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸੁੰਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਵਿਧੀ ਹਕੂਮਤ ਧਿਰ ਨੂੰ ਮੁਖ਼ਾਤਿਬ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਹਕੂਮੀਅਤ ਦੇ ਬਰਾਬਰ "ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਬਾਹਰੀ ਤਾਕਤਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਟੱਲ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬਣ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਹ ਦੀਆਂ ਸਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਸਹਾਰੇ ਉਹ ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਤੇ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਬੇਕਸਿਆਂ, ਨਿਆਸਰਿਆਂ ਦਾ ਆਸਰਾ ਬਣ ਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹਾਕਮ ਧਿਰ ਲਈ ਵੰਗਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।