ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ
ਹੋਲੀ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਰੰਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੰਗ ਖੁਸ਼ੀਆਂ, ਖੇੜੇ, ਸਨੇਹ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਬਸੰਤ ਦੀ ਆਮਦ ਦੀ ਵੀ ਸੂਚਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਨੱਚਦੇ ਅਤੇ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੰਤਕਥਾ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਇੱਕ ਘਮੰਡੀ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੇਵਤਾ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਰਜਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤਸੀਹੇ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਪਰਮ ਭਗਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਇਸਲਈ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਯਪ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਪਰ ਮਾਰ ਨਾ ਸਕਿਆ।
ਹਿਰਨਯਕਸ਼ਿਪੂ ਦੀ ਇੱਕ ਭੈਣ ਸੀ – ਹੋਲਿਕਾ। ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਇਹ ਵਰਦਾਨ ਇੱਕ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਹਿਨ ਕੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਅੱਗ ਉਸਨੂੰ ਸਾੜ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਹੋਲਿਕਾ ਨੇ ਅਗਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੱਪੜਾ ਪਾ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਗਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅੱਗ ਲੱਗੀ, ਉਹ ਕੱਪੜਾ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਇਸ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਹੋਲਿਕਾ ਸੜ ਗਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਬਚ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਜਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੋਲਿਕਾ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਵਿੱਚ ਈਰਖਾ, ਪਾਪ, ਬੁਰਾਈ ਅਤੇ ਝੂਠ ਨੂੰ ਸਾੜਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਗਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨੱਚਦੇ, ਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਹੰਗਾਮਾ ਕਰਦੇ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਪਿਚਕਾਰੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਰੰਗ ਸੁੱਟਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਗੁਲਾਲ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸਨੇਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਠਿਆਈਆਂ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹਾਸਰਸ ਅਤੇ ਵਿਅੰਗ ਦੇ ਕਵੀ ਸੰਮੇਲਨ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਪਣਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾ ਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਹਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ‘ਮਹਾਮੁਖ’ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਇੱਜ਼ਤਦਾਰ ਬੰਦਾ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮੂਰਖ ਹੋਣਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਹੋਲੀ ਨੂੰ ‘ਅਸ਼ਟਿਕਾ’ ਤਿਉਹਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਅੱਠ ਦਿਨ ਸਿੱਧ ਚੱਕਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪਿਆਰ, ਸਦਭਾਵਨਾ, ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।